‘ऐरणीच्या देवा तुला...’

कथा एका अजरामर मराठी गीताची!

Written by लोकनामा ऑनलाईन मनोरंजन 2024-10-21 13:28:06

जगदीश खेबुडकर यांनी मराठी चित्रपटसृष्टीला अनेक लोकप्रिय गाणी दिली आहेत. त्यांच्याच ऐरणीच्या देवा तुला..या गाण्याचे बोल कसे सुचले, याची कथा खेबुडकरांनी सांगितली होती, ती अतिशय रंजक आहे. भालजी पेंढारकर यांनी आपल्या आगामी ‘साधी माणसं’ या चित्रपटात खेबुडकरांची गाणी घ्यायची नाहीत, असे ठरवले होते. खेबुडकर म्हणतात की, भालजी पेंढारकर उत्तम गाणी आणि संवाद लिहिणारे होते, त्यांनी साधी माणसंसाठी स्वत: तसेच योगेश यांची गीते घेतल्याची बातमी वर्तमानपत्रात वाचली होती. 
        यादरम्यान कोल्हापुरात खेबुडकरांचा शिक्षकी पेशा असल्याने ते वर्गात शिकवण्याचे कामही उत्तम पद्धतीने पार पाडत होते. मराठी चित्रपटांची त्या काळात कोल्हापुरातच मोठ्या प्रमाणात निर्मिती होत असे, असाच एकदा तास रंगात आला होता, पण अचानक शिपाई आला आणि म्हणाला, ‘‘तुम्हाला हेडमास्तर बलिवत्यात’’. जगदीश खेबुडकर मुख्याध्यापकांकडे गेले. त्यांनी सांगितले, उपाध्यक्षांचा फोन आहे, बोला. फोनवर प्रत्यक्षात भालजी पेंढारकर बोलत होते, ते म्हणाले, ‘‘जगदीश असशील तसा निघून ये.’’ खेबुडकर म्हणाले, ‘‘मी तासावर आहे, पुढचा तास ऑफ आहे, तेव्हा येतो.’’ पण त्यानंतर हेडमास्तरांशी भालजी काय बोलले माहीत नाही. खेबुडकरांना हेडमास्तर म्हणाले, ‘‘तुम्ही आताच निघा, मी पुढचा शिक्षक तासाला पाठवतो.’’ खेबुडकरांनी सायकलीवर टांग टाकली आणि स्टुडिओत हजर झाले. खेबुडकर भालजींना म्हणाले,  ‘‘बाबा, काय बोलावणं केलंत?’’ भालजी म्हणाले, ‘‘अरे जगदीश, मी साधी माणसं करतोय.’’ तेव्हा खेबुडकर त्यांना म्हणाले, ‘‘हो, मला माहीत आहे, गीतंही तुमचीच आहेत.’’ भालजी यावर म्हणाले, ‘‘हो, मी काही गीतं लिहिली आहेत, पण एका गाण्यासाठी अडलंय.’’ खेबुडकर यावर म्हणाले, ‘‘कोणतं हो गाणं?’’ भालजी म्हणाले, ‘‘मला एक 'थीम साँग' हवं आहे, तुझी गाणी घ्यायची नाहीत, असा प्रयत्न करून लिहतोय, पण या एका गाण्यावर अडलंय’’ असं भालजी पेंढारकर यांनी जगदीश खेबुडकरांना सांगितले. भालजींनी खेबुडकरांना साधी माणसं चित्रपटाची कथा ऐकवली. लोहारकाम करणारं जोडपं, नवऱ्याबद्दल तिच्या भावना, लोहारांचा देव, त्यांना वाहिली जाणारी फुलं... असं काहीतरी भावनात्मक आले पाहिजे, असं भालजी खेबुडकरांना सांगत होते. गरिबीतसुद्धा त्यांना आनंद आहे, गाण्यात ते आलं पाहिजे, त्यांच्या व्यवसायाचा त्यांना मनापासून अभिमान आहे, हे 'थीम साँग' वर्षानुवर्षे गाजलं पाहिजे, असं गाणं पाहिजे. 
असं सांगून त्यांनी खेबुडकरांना विचारलं, ‘‘कधी आणून देशील?’’ खेबुडकरांना कसला उशीर नव्हता, ते म्हणाले, ‘‘बाबा, तुम्ही कथा सांगत होता, तेव्हाच डोक्यात ओळी छापल्या जात होत्या, कागद नाही माझ्याजवळ, कागद आणि पेन द्या.’’ भालजींनी कागद आणि पेन दिलं, यानंतर खेबुडकरांनी गाणं लिहिण्यास जागीच सुरवात केली. प्रथम गाण्याचा मुखडा आणि ध्रुवपद हे समर्पकपणे यावे लागते, गाणे मुखड्यामुळेच लक्षात राहते, असं खेबुडकर म्हणत.
ऐरण आणि ठिणगी-ठिणगी... याप्रमाणे खेबुडकरांना भालजी पेंढारकरांचे शब्द आठवले, लोहारांचा देव ‘ऐरण'’आणि फुलं कोणती तर कोळशातून उडणाऱ्या ‘ठिणग्या’. बाजूच्या खोलीत बसलेल्या खेबुडकरांनी ओळी कागदावर उतरवल्या आणि आख्खं गाणंच लिहून काढलं. आणि हे गाणं अजरामर झालं...! ऐरणीच्या देवा तुला ठिणगी-ठिणगी वाहू दे.. आभाळागत माया तुझी आम्हावरी राहू दे. जयश्री गडकर भाता ओढतांना म्हणते.
लक्ष्मीच्या हातातली, चौरी व्हावी वर-खाली.. इडा-पिडा जाईल आली, किरपा तुझी भात्यातल्या सुरासंगं गाऊ दे. जयश्री गडकर नवऱ्याबद्दल म्हणते... धनी मातुर माझा देवा, वाघावाणी असू दे... नायक सूर्यकांतला पाहून वाघ गाण्यात आला. 
ऐरणीच्या देवा तुला, 
ठिणगी ठिणगी वाहू दे
आभाळागत माया तुझी,
आम्हांवरी ऱ्हाऊ दे...
लेऊ लेनं गरिबीचं, 
चनं खाऊ लोकंडाचं, 
जीनं व्होवं आबरूचं,
धनी मातुर माजा देवा 
वाघावानी असू दे....

लक्‍शिमीच्या हातातली 
चवरी व्हावी वर-खाली
इडी पीडा जाइल, 
आली किरपा तुजी, 
भात्यातल्या सुरांसंग गाऊ दे...

सुक थोडं, दुक्क भारी, 
दुनिया ही भली-बुरी 
घाव बसंल घावावरी, 
सोसायाला, झुंजायाला 
अंगी बळ येउ दे...!